درد دل کتابدار | صحبت‌های صمیمانه مدیر کتابخانه انصار با شما عزیزان

---

این هم از عجایب روزگار است که ده‌ها سایت و کانال تلگرامی و پیج اینستاگرامی، مشتریان دنیای مجازی را به خواندن کتاب چاپی تشویق می‌کنند. اخبار تازه‌های نشر را منتشر می‌کنند و مشخصات کتاب‌ها، خلاصه‌ای از محتوای آن‌‌ها و یکی‌دو نقل قول از متن را در اختیار خوانندگان خود می‌گذارند.

کارشناس علم اطلاعات و دانش شناسی

عد از سخنان اندوه‌باری که چند سال است درباره مرگ قریب‌الوقوع کتاب به گوش می‌رسد و دل‌ها را از اندوه نوستالژیک برای بوی کاغذ و حس لمس کاغذ کتاب‌های قدیمی انباشته، اکنون گویی امید تازه‌ای پیدا شده که کتاب رفتنی نیست. این را از یک سو آمار می‌گوید و از سوی دیگر این که در دست گرفتن کتاب و خواندنش در حالی که روی کاناپه دراز کشیده‌ای تجربه‌ای‌ست ویژه که هنوز که هنوز است کتاب آنلاین نمی‌تواند با آن رقابت کند. دیگر این که کتاب آنلاین هم کتاب است.

کتابدار - علم اطلاعات و دانش شناسی

حتی با خوش‌بینی می‌توان گفت کتابی است که از قید ماده‌ی سنگینی چون کاغذ رها شده است. برای حمل آن دیگر نیازی به انباشتن چمدان نیست و از هر جای جهان می‌توان به متن دلخواه دسترسی داشت. باری، شاهد رستاخیزی در گفت‌وگو از کتاب و کتابخوانی و مطالعه هستیم.

اما چیزی که جایش در میان این هیجان همگانی خالی‌ست نقد کتاب است. نقد، این ستون حیات فرهنگی جامعه‌ی مدرن، ضروریِ همه‌ی حوزه‌های فرهنگی است. بازچاپ مشخصات کتاب برای راهنمایی خواننده خوب است، همین طور ارائه‌ی خلاصه‌ای از محتوای کتاب، اما این‌ها جای نقد کتاب را نمی‌گیرد.

نقد یعنی این که کسی، در حد خود صاحب‌نظری، که کتاب را خوانده و در آن دقت کرده است، به ما بگوید در کتاب چه یافته، محتوای کتاب چه اندازه با وعده‌های عنوان و فهرست مندرجات آن خوانایی دارد، تا چه اندازه مایه‌دار و منطقی است و او تا چه اندازه با آن‌ها احساس همدلی می‌کند. و بعد نقدِ نقد را می‌توان داشت. برخورد آرای میان صاحب‌نظران و میان صاحب‌نظران و خوانندگان را. دنیای مجازی این امکان ارتباط و تبادل آرا را تسهیل کرده است و یکی از اهداف ما هم این است که این امکان استفاده کنیم بدون این‌که تسلیم هیجان و جنجال‌سازی شویم.

اما این تبادل آرا می‌تواند نه تنها میان منتقد کتاب و خواننده باشد که همه‌ی عوامل صنعت چاپ و نشر کتاب را در بر بگیرد. گمانم همه توافق داشته باشند که امروز ناشر و خواننده و مولف و مترجم و ویراستار و توزیع و کتابفروش و … اطلاعات دقیقی از یکدیگر ندارند. یک سایت تخصصی نقد و معرفی کتاب می‌تواند این امکان را برای همه‌ی دست‌اندرکاران نشر فراهم کند که با یکدیگر تبادل نظر کنند، در جریان کار یکدیگر باشند و به این ترتیب از دوباره‌کاری و اتلاف انرژی و سرمایه اجتناب کنند.

می‌گوییم کتاب اما منظورمان مطالعه است. خواندن کتاب الکترونیکی هم مطالعه است. حتی خواندن صفحات و پست‌های شبکه‌های مجازی. خواندن مجله و … که جای خود دارد. پس هدف ما تشویق مطالعه است. می‌خواهیم دست به دست همه‌ی کسان دیگری که در راه ترویج مطالعه و کتابخوانی می‌کوشند، سرانه مطالعه را افزایش دهیم.